EMEVİ DÖNEMİ RESİM SANATI / PAINTING OF UMAYYAD

İslam’ın erken devirlerinden beri resim sanatının varolduğunu Emevi devrinden gelen anıtlar göstermektedir. İlk anıtsal yapı olan Kubbetü’l- Sahra mozaiklerle bezeli olup bu bakımdan da en geç antik geleneği devam ettirir niteliktedir. Binada payelerin üst kısımları, kemer araları ve içleri mozaiklerle kaplıdır. Bu mozaiklerde akantus dalları, girlandlar, asma yaprakları, ağaç ve rozetler, vazolardan çıkan çiçekler tasvir edilmiştir. Bu motiflerin çeşitli şekilde biçimleriyle melez motifler ortaya çıkmış bunlara kıymetli taşlarla süslü Bizans ve Sasani taçları eklenmiştir.

Mozaiklerle süslü bir diğer eser ise Şam Emeviye Camisidir. Yapıda yeralan avludaki revak duvarlarındaki mozaiklerde bir nehrin suladığı manzara içinde evler, saraylar ve ağaçlar yeralır(Resim 1). Üslup ve konu bakımından bu tasvirler geç antikiteye bağlanır ve İ.Ö. 1. yüzyıldan Boscoreale resimleri ile benzerlik gösterir.

                Resim 1, Şam Emeviye Cami mozaikleri (705-721). Güner İnal,Türk Minyatür Sanatı   ( Başlangıcından Osmanlılara Kadar), Ankara 1995.


Dini mahiyetteki binaların yanı sıra profan eserlerde, saraylarda da resim yapılmıştır. Çöldeki Emevi kasırlarından  Kusayr Amra bu bakımdan zengin bir örnek oluşturur. Yapıdaki taht salonunda yeralan hükümdar resmi antik Bizans geleneğine bağlıdır. Taht salonu dışında sarayın hamam kısmında da bir takım freskler bulunmaktadır. Kalidaryumun kubbesinde gök kubbeyi, burç ve yıldızları tasvir eden kozmik anlamdaki freskin yanı sıra, çıplak figürler, eşkenar dörtgenlerin içinde yeralan insan ve hayvan figürleri (Resim 2) doğu ve batı antikitesinin bir sentezini oluşturmaktadır.
              Resim 2, Kusyr Amra Hamam Tavanındaki fresko süsleme. Güner İnal,Türk Minyatür Sanatı( Başlangıcından Osmanlılara Kadar), Ankara 1995.
  
Emevi devrinde bu iki geleneğe bağlı sanat biçimlerinin yan yana kullanılması diğer Emevi kasırlarındaki süslemede de görülmektedir. Hirbet el-Mefcer’deki bir ağacın iki yanında hayvan gruplarını gösteren zemin mozaiğinin batı geç antikitesine dayanmasına karşılık, fresk ve stuko dekorasyonda Sasani etkisi ağır basar, Kasr el-Hayr el Garbi (Resim 3) için de aynı şey söylenebilir.

               Resim 3, Kasr el-Heyr el-Garbi’ den fresko, 8. y.y. Güner İnal,Türk Minyatür Sanatı  ( Başlangıcından Osmanlılara Kadar), Ankara 1995.

Yaklaşık 730 yılları civarında yapılması olası olan bu saray fresklerinde de Gaeia (toprak ana) gibi klasik antikiteye bağlı motif ve figürlerin yanı sıra Part- Sasani geleneğinde avcılar, melez müzisyen motifleri de görülmektedir. Böylece, Emevi devri resimleri doğu ve batı geç antikitesinden alınmış motiflerin kaynaklarını aksettiren bir koleksiyonu temsil etmektedir.


          İslam Öncesi Resim Sanatı  tıklayın!