BİR RESTORASYON; İZMİR HAVA GAZI FABRİKASI / A RESTORATION; HAVAGAZI FACTORY IN İZMİR


Fransız “Laidloux and Sons” şirketi tarafından inşaatına 1862 yılında başlanan Havagazı Fabrikası, 1902 yılından itibaren şehrin havagazı ile aydınlatma sisteminin odak noktasını oluşturmuştur. Kentte elektrikle aydınlanma devreye girene kadar kullanılan Alsancak'taki fabrika, İzmir’in her dönem çağdaş ve öncü olduğunun da bir göstergesi olarak anılmış ve güçlü bir ticaret, liman kenti olan İzmir’de sanayinin gelişmesinde çok önemli rol oynamıştır. 



İzmir Havagazı Fabrikası, endüstri peyzajının mevcut durumu ve Belediye yönetiminin önerdiği yeni yapılaşma ile basın tarafından gündeme getirilmiştir. Fabrika ülkemizde yeni kabul gören endüstriyel miras anlayışı doğrultusunda ancak 8 Ocak 1998 tarihinde 7003 sayılı karar uyarınca T.C. Kültür Bakanlığı İzmir I. No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından Liman Arkası Bölgesi’ndeki diğer tarihi endüstri yapılarıyla birlikte tescillenmiştir.



2001 yılında İzmir Büyükşeir Beediyi tarafından düzenlenen İzmir Liman Bölgesi Kentsel Tasarım Yarışması’nda yarışma katılımcıları tarafından tekrar gündeme getirilmiş ve endüstriyel miras kapsamında yeniden değerlendirilmesi önerilmiştir. Belediye tarafında da 2003 yılı çalışma planlarında kültür ve eğlence merkezi olarak yeniden değerlendirilmesi öngörülmüştür. Bu kapsamda ilk adım olarak 23 Aralık 2004 tarihinde endüstri mirası yapısının rölöve ve restitüsyon projeleri ihale edilmiştir



Fabrika sahasındaki dökümhane binası kafeterya olarak planlanırken, depo binaları da sergi salonu ve sanat atölyeleri şeklinde düzenlenmiştir. Ayrıca diğer tescilli yapılar, okuma salonu satış birimi ve idari bina olarak kullanılmak üzere restore edilmiştir. Alanın gerisindeki iki katlı betonarme bina da yeniden düzenlenerek yenilenmiştir. Aynı çalışmalar çerçevesinde, eski Havagazı Fabrikası’nın simgesi konumunda olan dev bacanın iç temizliği yapılmış ve bacanın güçlendirilmesi için gerekli çalışmalar gerçekleştirilmiştir.


















Tarihi Kentler Birliği Tarihi ve Kültürel Mirası Koruma Proje ve Uygulamalarını Özendirme Yarışması sonucunda da İzmir Büyükşehir Belediyesi, 26 belediyenin toplam 43 proje ve uygulamayla katıldığı etkinlikte, ‘İzmir Havagazı Fabrikası Restorasyon ve Çevre Düzenlemesi’ projeleriyle Metin Sözen Koruma Büyük Ödülü’nü almıştır.