Saray mimarisi ve dini mimari olarak iki grupta kullanılmıştır. Dini mimaride; geometrik ve bitkisel süslemeler kullanılırken, saraylarda ise genelde figürlü süslemelere yer verilmiştir. Anadolu'da alçı, malzemenin kolay yıpranabilir olmasından dolayı günümüze çok ulaşmamıştır.
SARAYLAR
Konya Sarayı'nda bir takım alçı süslemelere rastlanılmıştır. "Atlı bir avcının aslanla mücadele" ile "Ejderle mücadele" sahneleri yer almaktadır. 13.-14. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Kalıplama tekniği ile yapılmış olup, süslemeler yüzeysel ve figürlüdür. Ayrıca sarayın niş köşeliklerinde de alçılar mevcuttur. Hayat ağacı,siren,sfenks, aslan, hayat ağacı süslemeleri görülmektedir. Bunun dışında bitkisel ve geometrik süslemeye sahip frizlerde yer almaktadır.
Kubadabad Sarayında, kalıplama teknikli,yüzeysel ve figürlü alçı süslemeler mevcuttur. Atlı avcı sahnesi büyük bir öneme sahiptir. Süslemenin arka kısmında melek altta da bir tazı tasvir edilmiştir. Atın kuyruğu bağlıdır. Ayrıca mimari bir kompozisyonda görülmektedir.
DİNİ MİMARİ
Malatya Ulu Cami (1224)'de, çini mozaik ile kullanılmış, yazı bordürü alçı süslemelere sahiptir. Van Ulu Cami (12.yy)'de mihrap önü kubbesinde,duvarlarda alçı süsleme mevcuttur. Mihrap İran mescid-i cumalarına benzemektedir. Aynı şekilde bir diğer alçı mihrap, Ankara Arslanhane Cami'de çini mozaikle kullanılarak yapılmıştır. İran etkili bu mihrapta üst kısımda madalyon tarzında yapılmış dantela ile taç kısmında ejder figürü yer almaktadır.Konya Karaaslan Mescidi ile Konya,Tahir ile Zühre Mescidinde de alçı çini plakalarla birlikte kullanılmıştır. Hasankeyf Ulu Cami ve Koç Cami'de alçı ile yapılmış mihraba sahip camilerdir.
 |
| Ayaş Ulu Cami, mihrap |
Beylikler ve Erken dönem Osmanlı mimarisinde Selçuklular'dan daha çok alçı malzeme günümüze ulaşmıştır.Ankara ve civarında genellikle mihraplar alçıdandır. Genelde mukarnaslı, kavsaralı, köşe sütunçeli,geometrik ve yazı kompozisyonlarının işlendiği, taç kısmında palmet dizisi yer alır, niş, kare veya çokgen kesitlidir,kalıplama tekniğiyle yapılmış alçı mihraplardır. Ankara, Ahi Evran Mescidi, Örtmeli Mescid,Sabuni Mescidi,Eyüp Mescidi, Ayaş Ulu Cami,Hacı Bayram Veli Cami örnek olarak verilebilir.Ayrıca Karamanoğulları, Ermenek Ulu Cami, Yollarbaşı Ulu Cami, Bursa Ulu Cami, Kasabaköy Mahmut Bey Cami bahsedilen uygulamaya tabi tutulmuş alçı mihraplara sahiptir.
 |
| İzmir, Hisar Cami,mihrap |
Beylikler devrinde, özellikle tabhaneli ve zaviyeli camilerde ocak ve nişlerin bezemeli alçılarla süslendiğini görmekteyiz. Amasya Bayezid Cami, Bursa Yıldırım ve Yeşil Cami örnekler arasındadır.
14.-15.yüzyıl mihraplarında da alçı süslemeye yer verilmiştir. Mihrapların benzer nitelikte süslemeye sahip olmaları, aynı ustalar grubunu akla getirmektedir. Alçının bolluğuna rağmen malakari tarz az kullanılmıştır. 18.-19. yüzyıla gelindiğinde alçı mihraplarda batı etkisi görülmeye başlamıştır. Barok ve Rokoko etkisinde, perde motifli, S ve C kıvrımları, inci dizileri,vazolar alçı kompozisyonlarını oluşturmuştur. İzmir, Hisar Camii ile İzmir, Kemeraltı Cami'de bu dönemin güzel örneklerini görmekteyiz.