MERAKLISINA KISACA BİZANS SARAY VE ANITLARI / IN SHORT, BYZANTINE MONUMENTS

Bizans'ta devletin evi saraydır. Bizans sarayları, dinsel yapılar gibi korunamamıştır. Sarayların Bizans Mimarlığı'nda önemli bir yeri bulunmasına karşılık bunların önemli örnekleri bugün artık ayakta durmamaktadır. Sultanahmet Parkı'ndan Cankurtaran sahillerine kadar uzandığı araştırmalarla ortaya koyulan Büyük Bizans İmparatorluk Sarayı'ndan günümüze sadece mozaiklerle bezenmiş bir avlu kalmıştır.

Bir diğer Bizans sarayı kalıntısı ise Osmanlılar döneminde Tekfur Sarayı olarak anılan Blakhernia Sarayı'dır. Ancak, İstanbul'daki çeşitli saray kalıntıları Bizans saray mimarisi hakkında bize yeterince bilgi vermekten uzaktır. Yalnız İstanbul Bostancı'da bulunan Bryas Sarayı'nın günümüze kalan büyük mahzenleri, sarayın üüst bölüm mimarisiyle ilgili bize ipuçları vermektedir. 

Şehir dışındaki yazlık ve av saraylarından 11.yy'da IV.Romanos Diogenes'in Aretas Sarayı'nın Büyükçekmece yakınında olduğu sanılır. Bugün burada hala bir Bizans yapı kalıntısı vardır. Araştırmacılar bu bilgiler ışığında Bizans Saray Mimarisinin Abbasi ve Emevi saray mimarisi benzeri bir yapıya sahip olduğu duşüncesine ulaşmışlardır. 

Bizans anıtlarına baktığımızda; İstanbul'un çeşitli semtlerinin süsleyen meydankardan Constantinus Forumu'nun ortasında yükselen porfir taşından Constantinus Sütunu, Çemberlitaş olarak tanınmıştır. Buna benzeyen, fakat mermerden ikinci bir anıtın varlığı ise Topkapı sarayı ikinci avlısında yapılan bir kazıda ortaya çıkarılan başlığı ve gövdesinin bir parçasından anlaşılır. Vali Tatianus'un 452'de İmparator Markianos için diktirdiği anıt ise Fatih'te bugün Kıztaşı olarak adlandırılan sütundur. Sarayburnunda görülen bir kaide,gövde ve başlıktan ibaret basit anıt, sonraları nedense kazınmış kitabesine göre Gotlara karşı kazanılan zaferden dolayı Tanrıça Fortuna'ya adanmıştır. 


İmparator Arkadios'un forumunda ortada yükselen 47 m. boyundaki, dışı kabartmalarla süslü anıtın ise bugün Cerrahpaşa'da sokak içinde yalnız kaidesi kalmıştır. Bu anıt Roma'da Traianus ve Marcus Aurelius için dikilen anıtların bir benzeri ve sonuncusu idi. Aynı tipte bir anıt daha Beyazıt'ta Tauri forumu'nda I. Theodosius için dikilmişti. 1506 depreminde yıkılan bu anıtın parçaları Bayezid hamamı temellerinde görülür. Bu meydanı süsleyen bir zafer veya kapısının kalıntıları ise önce 1928'de bulunmuş , sonra 1955'te ccadde genişletilirken başka parçaları ortaya çıkarılmıştır. Şehrin oertasında I.Theodsius adına inşa edilen ve açılışı 393'te yapılan bu forumun bu abidevi girişi son araştırmalara göre her biri dört dev ölçüde sütundan oluşmuş dört ayağa oturan, üç gözlü zafer takı biçiminde idi. Bunun kalıntıları bugün Beyazıt meydanı kenarında ,eski Simkeşhane önünde görülür. 

Ayasofya'nın güney batı tarafında büyük bir anıt daha vardı. Atlı bir impatoru tasvir eden bu anıtın genellikle İustinianos'u tasvir ettiği ileri sürülür. Bunun I. Theodosius olduğunu iddia edenlerde vardır. İstanbul'daki erken Bizans dönemi şeref anıtlarının sonuncusu olan bu heykel ortadan kalkmış olmakla beraber, Topkapı sarayı ikinci avlusunda mutfakların önünde bulunan dev ölçüdeki kare mermer başlığın bu anıta ait olması kuvvetle muhtemeldir.





Bunlar da İlginizi Çeker